Văn Hóa và Vận Mệnh Đất Nước
Lư Lạc Long
Văn Hóa và Vận Mệnh Đất Nước
Cách đây khoảng 2500 năm (500 năm trước tây lịch), Lăo Tử, một triết gia
nổi tiếng của Trung Hoa đă nói: "Làm thầy thuốc mà sai lầm th́ chỉ giết
một người; làm chính trị mà sai lầm th́ tàn hại cả đất nước; làm văn hóa
mà sai lầm th́ gây tai họa cho muôn đời". Trải qua một thời gian dài,
nh́n vào lịch sử phát triển của xă hội loài người , hầu hết chúng ta đều
thấy nhận xét của Lăo Tử là đúng đắn. Văn hóa rất quan trọng và quan hệ
mật thiết đến vận mệnh của một quốc gia. Những sai lầm về văn hóa sẽ làm
băng hoại xă hội, di hại cho nhiều thế hệ (đời) về sau. Người Việt Nam
vẫn thường tự hào là chúng ta có hơn 4000 năm văn hiến và cách đây khoảng
3000 năm, dưới thời Hùng Vương, với nền văn hóa Đông Sơn (văn hóa đồ
đồng), Việt Nam đă có lúc đạt đến một nền văn minh rực rỡ mà các nhà
khảo cổ học quốc tế ngày nay dùng làm tiêu chuẩn để so sánh với các nền
văn hóa của các quốc gia khác ở vùng Đông Nam Á ở cùng thời điểm.
Ít hay nhiều, ai cũng băn khoăn đến vận mệnh của dân tộc và đất nước và
hiểu rơ hơn về "định nghĩa" của những từ ngữ "văn hóa", "văn minh" và "văn
hiến" sẽ giúp chúng ta có một cái nh́n đúng đắn về vấn đề này. Hăy cùng
tham khảo những ư kiến của các học giả để hiểu rơ ràng về ba từ ngữ này,
ít nhất đây cũng là một điều bổ ích cho kiến thức và để hiểu tại sao Lăo
Tử đă nói : "... Làm văn hóa mà sai lầm th́ gây tai họa cho cả muôn đời".
Theo Đào Duy Anh, trong Hán- Việt Tự Điển, tác giả đă định nghĩa: " Văn
hóa (văn vật và giáo hóa) là dùng văn tự mà giáo hóa cho người; Văn minh
( phản nghĩa với dă man) là cái tia của đạo đức, phát hiện ở nơi chính
trị, pháp luật, học thuật, điển chương, v.v.... ; Văn hiến là sách vở và
nhân vật tốt trong một đời.
Theo Duyên Hạc Lê Thái Ất, một cựu luật sư và giáo sư Đại học Vạn Hạnh
và Học viện Quốc Gia Hành Chánh ở Sài G̣n (trước 1975) viết: "Văn hóa là
cái đẹp riêng của con người thể hiện ở lề lối sống hàng ngày. Con vật
không có văn hóa. Sinh hoạt văn hóa có tính hướng thượng, tạo thành cái
đẹp cao quư của con người. Khi văn hóa phát triển tiến bộ, đạt đến một
tŕnh độ đáng kể trong đời sống thực tế, gọi là văn minh. Khi nếp sống
văn minh được sắp xếp hài ḥa thành những định chế qui định cuộc sống
tập thể xă hội, đem lại sự thịnh trị, phồn vinh và hạnh phúc cho mọi
người, khi đó gọi là văn hiến. Đó chính là tinh hoa của văn hóa..."(báo
Ngày Nay, số 346 ngày 1-7-1996).
Như vậy, chúng ta có thể thấy văn hoá rất là quan trọng, phải có văn hóa
mới có văn minh và văn hiến. Để hiểu rơ ràng hơn nữa thế nào là văn hóa
(culture), hai tác giả Hoài Nguyên và Đinh Khang Hoạt sẽ giúp chúng ta
hiểu thêm về từ ngữ "văn hóa". Theo Hoài Nguyên và Đinh Khang Hoạt,
trong cuốn Vấn Đề Văn Hóa Việt (xuất bản năm 1994 tại Portland, OR - Hoa
Kỳ, trang 10-11), tác giả viết như sau:
"1. Theo Random House College Dictionary (Resised Edition 1988), văn hóa
là:
- Phẩm giá của con người hay xă hội thăng hoa trong các lănh vực như
nghệ thuật, văn tự, cung cách, v,v....
- H́nh thái đặc biệt của giai đoạn văn minh.
- Nếp sống của con người đă được truyền tiếp từ thế hệ này qua thế hệ
khác.
2. Theo Encyclopedia Britannica (vol 3, 15th Edition - 1991): Văn hóa là
những h́nh thức tổng hợp các kiến thức, niềm tin và hành vi của con
người, có nghĩa là văn hóa bao gồm ngôn ngữ, tư tưởng, tín ngưỡng, phong
tục, cấm kỵ, luật lệ, giáo dục, kỹ thuật, nghệ thuật, nghi thức, lễ bái
và những yếu tố liên hệ khác.
3. Theo Việt Nam Tự Điển của Ban Văn Học Hội Khai Trí Tiến Đức, trang
262: "Văn là vẻ đẹp, hóa là thay đổi; văn hóa là sự giáo dục do văn học
đă thẩm thấu vào người ta".
4. Theo quan điểm của các nhà xă hội học như A. Kroeber và C. Kluc Kholm:
"Trọng điểm của văn hóa bao gồm những tập truyền tư tưởng và nhất là
những giá trị dính liền với các tư tưởng đó. Hệ thống văn hóa là một mặt
được coi như là sản phẩm của hành động, mặt khác là điều kiện để thực
thi các hành động khác." (A. Kroeber & C. Kluckholm: "Culture, a
critical Review of Concepts and Definition, P. 357).
5. Theo truyền thống các nhà nhân chủng học Hoa Kỳ, "Văn hóa gồm những
ǵ mà các nhà xă hội học gọi là hệ thống xă hội". (T. Parsons: " The
Point of View of the Author", P. 333) "
Từ những định nghĩa trên, hai tác giả Hoài Nguyên và Đinh Khang Hoạt đă
định nghĩa văn hóa như sau: "Văn hóa là một nền tư tưởng giảng về liên
hệ giữa cuộc sống con người với tạo hóa để rồi thấy những liên hệ giữa
con người với con người". Với nghĩa rộng này, văn hóa của một dân tộc có
thể hiểu như là nếp sống (nhận thức, tư tưởng, phong tục, luật lệ, tín
ngưỡng, kinh tế, giáo dục, v,v...) của dân tộc đó truyền từ đời này qua
đời khác.
Từ định nghĩa của văn hóa như ở trên cho chúng ta thấy, muốn hiểu văn
hóa của một dân tộc phải tham khảo và nghiên cứu lịch sử của dân tộc đó.
Nói cách khác, là phải đọc lịch sử Việt mới hiểu được văn hóa Việt. Mặc
dù công việc nghiên cứu, tham khảo, phân tích, biên soạn... lịch sử để
phản ảnh cho đúng với những ǵ đă xăy ra là lĩnh vực đ̣i hỏi chuyên môn,
đạo đức và lương tâm nghề nghiệp của các nhà nghiên cứu và các sử gia.
Nhưng mặt khác, đây cũng là nhiệm vụ chung của mọi người Việt ở trong
những hoàn cảnh và vị trí có thể biết và cung cấp được những dữ kiện
lịch sử đúng như "sự thật" được biết. Mặc dù, sớm hay chậm th́ bí mật sẽ
"bật mí" và "sự thật sẽ là sự thật" vẫn luôn đúng. Nhưng thời gian là
yếu tố quan trọng không kém. Biết được sự thật sớm sẽ luôn tốt hơn. Nh́n
vào lịch sử cận đại của thế giới nói chung và của Việt Nam nói riêng.
Nếu đa số dân Việt biết được sự thật như đă xảy ra ngoài nước cũng như
trong nước sớm hơn th́ có lẽ dân tộc và đất nước VN đă phát triển theo
một tiến tŕnh tốt hơn như đang thấy hiện giờ. Tài nguyên và nhân lực
của dân tộc, đất nước đă không bị hoang phí, xương máu của dân Việt đă
không bị phí phạm một cách không cần thiết trong hơn nửa thế kỷ vừa qua.
V́ tham vọng và quyền lợi của một thiểu số, những cơ hội để trở thành
một con rồng trong vùng Đông Nam Á đă bị bỏ qua hoặc vuột mất, Việt Nam
đă tự biến thành con giun, dân Việt trở thành nô lệ lao động, nô lệ t́nh
dục cho các nước láng giềng. Nh́n lại lịch sử, có lẽ đây là lần đầu tiên
xảy ra từ thời ông cha ta dựng nước. Những sự kiện ( kinh tế, chính trị
, tín ngưỡng, luật lệ, xă hội, đời sống của dân chúng... ) đang xảy ra ở
Việt Nam, trước mắt mọi người dân Việt, cho thấy một nền văn hóa giả tạo
xây dựng dựa trên "sự giả dối" đi ngược lại với văn hóa chân chính của
dân tộc xây dựng trên "sự thật" sẽ gặp bế tắc, không thể phát triển vững
bền và tồn tại được, chắc chắn là sẽ bị đào thải với thời gian. Cái điều
đáng buồn ở đây, những di hại của nền "văn hóa sai lầm" này sẽ trở thành
gánh nặng trên vai cho những thế hệ sau đúng như câu nói nhân quả :"đời
cha ăn mặn, đời con khát nước". Nhưng như vậy có công bằng cho các thế
hệ Việt Nam đến sau không? Theo thiển nghĩ của cá nhân, như là một người
dân Việt b́nh thường, với chút lương tâm và ư thức của bổn phận, trách
nhiệm, hầu hết chúng ta sẽ phải hổ thẹn, xót xa khi nghĩ đến "món nợ"
của ḿnh với thế hệ tương lai, đến tiền đồ của dân tộc và đất nước.
Nhưng tại sao hiện giờ đa số người Việt Nam vẫn ngoảnh mặt quay lưng
trước những sự giả dối, gian trá, vô liêm sỉ, sai trái và bất công của
đời sống xă hội ... đang xảy ra trước mắt, tránh né đối diện "sự thật",
thản nhiên "cúi đầu rút cổ" mà đi? Đúng như Lăo Tử đă nhận xét về ảnh
hưởng của "văn hóa". Ở Việt nam, nền văn hóa dựa vào chủ nghĩa
Marx-Lenin đă biến thành nền văn hóa dựa trên chủ nghĩa "Mackeno" (thuật
ngữ của luật sư Lê Mai Anh), chủ nghĩa Mackeno là chủ nghĩa "Mặc Kệ Nó",
chủ nghĩa thờ ơ, lănh đạm, vô cảm, ai chết mặc bây tiền thầy bỏ túi, chủ
nghĩa của những người có quyền cho ai sống th́ sống và cho ai chết th́
phải chết, một thứ chủ nghĩa phi nhân tính. Chủ nghĩa ấy đang làm nhiễm
độc cả xă hội và xă hội Việt Nam đang trở thành xă hội "Mặc Kệ Nó". Chủ
nghĩa Marx-Lenin biến thành chủ nghĩa Makeno ở Việt Nam cũng không có ǵ
là kỳ dị và khó hiểu. Cách đây 15 năm, tiến sĩ Hà Sĩ Phu đă gọi nền văn
hóa đó là "văn hóa tầm thấp", văn hóa tầm thấp trở thành văn hóa Mackeno
cũng là một chuyện hợp lư lẽ và có thể hiểu được. Không biết sau văn hóa
Makeno, đảng cộng sản sẽ sáng tạo thêm nền văn hóa nào khác nữa không?
Nhưng tháng 8, năm 2005 vừa qua trong lá thư gởi cho Bộ trưởng Văn Hóa ,Thông
tin của Việt Nam, họa sĩ Nguyễn Minh Thành, đă nêu lên những cái mà anh
gọi là văn hóa "giả dối" đang ngự trị tại Việt Nam. Theo anh đó là căn
nguyên của nhiều tệ trạng tại Việt Nam như tham nhũng, như chuyện chính
quyền áp đặt lối nghĩ và nếp sống lên người dân.
Dựa trên hiểu biết của nhân loại về ảnh hưởng tác động của "văn hóa" lên
xă hội và con người từ thời Lăo Tử (hơn 2500 năm trước), chúng ta có thể
hiểu và đoán được hậu quả tai hại của nền văn hóa xây dựng dựa vào chủ
nghĩa Marx-Lenin cho xă hội Việt Nam. Ngoại trừ một số ít c̣n kiên định
(cuồng tín với chủ nghĩa cs), c̣n đa số, có lẽ chỉ bám vào đảng để bảo
vệ quyền lợi đang có. Với sự sụp đổ của Liên sô, Đông Âu, chủ nghĩa cộng
sản coi như đă "cáo chung", cả lư thuyết lẫn thực hành đă bị phá sản
hoàn toàn. Chính quyền ở bốn nước cộng sản (Trung quốc, Việt Nam, Cuba ,
Bắc Hàn) c̣n lại hiện giờ, đặc biệt ở VN, thực chất chỉ c̣n là một tập
đoàn mafia của tư bản đỏ, đang dùng bạo lực để cai trị và bảo vệ quyền
lực. Một chính quyền như vậy, sớm hay muộn, cũng sẽ phải tan rả. Vấn đề
lo lắng "lớn" của Việt Nam về mặt văn hóa, có lẽ là "mực độ" di hại mà
những sai lầm của nền văn hóa Mác-Lê để lại cho thế hệ Việt Nam hiện giờ
và những thế hệ tiếp nối?
Cái tai họa rơ ràng trước mắt là nền văn hóa Marx- Lenin đă làm cho một
số lớn dân Việt hiện nay "thấy sai không dám nói, thấy đúng không dám
làm". Sợ sệt, không chân thật, thiếu dũng cảm trước những áp bức, bất
công, ngược lư lẽ, hủ hóa,… của giai cấp thống trị, như họa sĩ Nguyễn
minh Thành đă nhận xét trong cuộc phỏng vấn của đài RFA. Ngay cả một số
lớn những người cầm bút (làm văn hóa nói chung) cũng không có đủ sĩ khí
để "nói" lên sự thật và cảm xúc thật sự mà chỉ viết hay làm theo "đơn
đặt hàng" để được yên thân. Tệ hơn, một số người c̣n cố ư viết sai sự
thật và trái với lương tâm để thăng quan tiến chức. Nếu mọi người Việt
đều có thái độ như vậy th́ tương lai của dân tộc và đất nước sẽ đi về
đâu? Có phải đây một tai họa lớn cho dân tộc Việt không? Và làm sao VN
phát triển theo kịp đà tiến hóa của thế giới?
Trong chuyến thăm Mỹ tháng 6, năm 2005, Phan Văn Khải đă ngỏ lời nhờ một
số trường đại học của Mỹ giúp Việt Nam xây dựng một trường đại học với
đẳng cấp quốc tế. Đáp lại yêu cầu này, Thomas Vallely, Giám đốc chương
tŕnh Việt Nam của trường đại học Harvard, một trong những sáng lập viên
của VEF (The Vietnam Education Foundation) đă soạn thảo một đề cương gửi
đến chính phủ Việt Nam. Trên trang báo điện tử Vietnam.net, Việt Nam
đang ồn ào thảo luận về việc này. Dù không sống ở Việt Nam, nhưng nghe
những tin tức như vậy cũng mừng cho quê mẹ của ḿnh, rồi chợt nghĩ đến
thực tế của xă hội VN niềm vui mừng biến mất ngay. Nguồn gốc sức mạnh
của Tây phương là khoa học, khoa học là những phương pháp t́m ra sự thật,
nếu không tôn trọng sự thật th́ làm sao có được công tŕnh khoa học. Và
ở nước ta th́ "sự thật" không được đề cao và tôn trọng. Cho nên chữ khoa
học dùng ở Việt Nam không cùng nghĩa với chữ khoa học của Tây phương.
Cộng thêm chính sách cự tuyệt văn hóa Tây phương của chính quyền cộng
sản Việt Nam, mà trong đó phần cốt lơi là chủ nghĩa cá nhân, ư thức nhân
quyền, thể chế dân chủ tự do... trong khi đó lại mơ tưởng xây dựng một
trường đại học đạt tiêu chuẩn quốc tế, và xây dựng Việt Nam thành một
nước văn minh giàu mạnh dựa trên khoa học là một việc mâu thuẫn và rất
khó mà thành công.
Như đă nói ở phần trên là muốn hiểu văn hóa Việt phải đọc lịch sử Việt,
và nếu lịch sử không đúng như sự thật th́ sẽ dẫn tới hiểu văn hóa Việt
sai bét. Nói cách khác, là lịch sử tốt hay xấu cũng phải là sự thật đă
xảy ra. Hiện nay, ở VN, chương tŕnh lịch sử được dạy ở bậc trung học
chỉ là một phần của quá khứ được chọn lọc, một phần do tưởng tượng và
chế biến (ví dụ như trường hợp Lê Văn Tám) để minh họa lư thuyết duy vật
và đề cao công lao của đảng cộng sản. Thêm vào đó, có rất nhiều sách vở
do nhà nước xuất bản xuyên tạc và bóp méo cả lịch sử thế giới . Hiểu
biết sai về lịch sử sẽ dẫn đến những nhận thức sai lầm về văn hóa Việt
và văn hóa thế giới. Và với đường lối giáo dục nhét vào đầu trẻ em những
kiến thức giả dối để biến họ thành những cái loa, hay con két lập lại
những sự giả dối để phục vụ cho chế độ th́ việc xây dựng một trường đại
học đạt tiêu chuẩn quốc tế dưới sự lănh đạo của đảng cộng sản Việt nam
là một việc hoang tưởng giống như tham vọng xây dựng thế giới đại đồng
theo lư thuyết cộng sản.
Hiện giờ cũng khó mà đo lường hoặc đoán được mức độ di hại của văn hóa
Marx-Lenin sẽ để lại cho các đời sau và không biết khi nào Việt Nam mới
có thể hàn gắn được những chấn thương văn hóa trầm trọng do chế độ cộng
sản gây ra từ khi ông Hồ Chí Minh nhập cảng chủ nghĩa cộng sản vào Việt
Nam cho đến ngày nay? Nhưng điều trước mắt như họa sĩ Minh Thành viết: "tôi
luôn mơ ước có một chính quyền tốt hơn cho dù là đảng nào cũng được và
tôi biết, không ít người cũng nghĩ như vậy". Tự do, dân chủ có lẽ là ước
vọng của đa số người dân Việt nam. Làm con người có tự do trong một xă
hội tự do. Một ước mơ b́nh thường nhưng vẫn c̣n là ước mơ cho hơn 80
triệu người dân Việt Nam.
Trích từ
http://vantuyen.net/